نحوه درست نگهداری از الکترودهای جوشکاری

الکترودهای جوشکاری از تجهیزات مهم در این صنعت هستند که کیفیت آنها در کیفیت جوشکاری دخیل است. برای اینکه بتوان از الکترود جوشکاری با کیفیت بالا بهره برد، باید به طرز نگهداری از آن و انبار کردنشان توجه زیادی شود. افراد جوشکار و کسانی که با الکترودهای جوشکاری سروکار دارند، بهتر است به موارد مهم در این رابطه توجه داشته باشند و نکات مربوط به نگهداری از الکترود را به خوبی مورد توجه قرار دهند. در ادامه مطلب با طریقه درست نگهداری الکترودهای جوشکاری آشنا شده و به موارد مهم در رابطه با آن اشاره خواهیم داشت.

الکترود جوشکاری چیست؟

الکترود جوشکاری که در زبان خارجی به Welding Electrode معروف است، یک سیم یا مفتول فلزی است که از روکش به خصوصی برخوردار است. این قطعات برای حفظ قوس جوش مورد استفاده قرار گرفته و نقش پر کننده در اتصالات جوشکاری را دارند. پوشش‌های الکترود از آن در برابر هرگونه آسیب به خوبی محافظت می‌کنند و به تثبیت قوس کمک زیادی می‌نماید. همچنین سبب بهبود کیفیت جوش می‌شوند. پوشش فلاکس در الکترودها سبب عبور جریان برق از خود می‌شود و توسط آمپر بالا ذوب می‌گردد. اگر بخواهیم الکترودهای جوشکاری را دسته بندی کنیم، میتوانیم آن را بر اساس انواع روکش تقسیم بندی نماییم. همچنین امکان دسته بندی از نظر جنس و روش ساخت نیز وجود دارد. هر یک از الکترودهای موجود از کاربرد خاصی برخوردار هستند و برای فلزات با آلیاژهای متفاوتی مورد استفاده قرار می‌گیرند. با این حال میتوان این قطعات را از نظر کلی به دو دسته مصرفی و غیر مصرفی تقسیم کرد.

الکترود مصرفی و غیر مصرفی

الکترود مصرفی از انواع پر کاربرد الکترودهای جوشکاری است که در روش جوشکاری میگ مورد استفاده قرار می‌گیرد. این الکترودها از آنجایی به مصرفی معروف هستند که در حین فرآیند جوشکاری، تمام می‌شوند. حال خود الکترودهای مصرفی شامل دو نوع روکش دار و بدون روکش هستند که در اینجا به آنها اشاره‌ای می‌کنیم. الکترود مصرفی بدون روکش، فاقد هر نوع پوششی است و زمانی که بر اساس نوع جوشکاری به الکترود بدون روکش نیاز باشد میتوان از آن استفاده کرد. اما الکترودهای روکش دار، از پوشش‌های مختلفی برخوردار هستند و میتوانند شامل انواعی چون اکسیدی، سلولزی، قلیایی و غیره باشند. جوشکاران باید با توجه به خصوصیات هر یک از این الکترودها، از نوع مناسب آن استفاده نمایند.

حال در رابطه با الکترودهای مصرف شدنی باید اشاره کرد که این الکترودها به اصطلاح نسوز هستند و در حین جوشکاری مورد ذوب قرار نمی‌گیرند. چرا که الکترودهای مصرف نشدنی از مقاومت بسیار بالایی در برابر دما برخوردار هستند و به هیچ وجه ذوب نمی‌شوند. از این الکترودها در جوشکاری تیگ استفاده می‌شود و دارای دو نوع کربن‌دار و تنگستن می‌باشند.

چرا نحوه نگهداری از الکترودهای جوشکاری مهم است؟

الکترود جوشکاری یکی از قطعات مهم در فرآیند جوشکاری است و برای نگهداری از آن باید مراقبت ویژه‌ای صورت گیرد. در واقع اگر به نکات نگهداری از الکترود جوشکاری به خوبی توجه شود و آن را در جای مناسب و صحیحی نگهداری کرد، تضمین می‌شود که جوشکاری با کیفیت بالا انجام شده و جوش‌های خوبی توسط آن شکل می‌گیرد. برای همین است که مسئله نگهداری از الکترودهای جوشکاری بسیار مهم است و باید مورد توجه افراد قرار بگیرد.

نحوه نگهداری از الکترودهای روکش دار

همانطور که اشاره کردیم، از انواع الکترودهای جوشکاری میتوان به نوع پوشش دار اشاره کرد. الکترود روکش دار شامل یک پوشش خاصی است که میتواند از جنس‌های مختلفی باشد. بسته به نوع پوشش باید به نحوه نگهداری از آن هم توجه شود. در واقع برای نگهداری از الکترودهای پوشش‌دار، باید به دستور العمل‌های کارخانه سازنده الکترود توجه گردد. چرا که هر یک از این الکترودها باید در جای مخصوصی انبار و نگهداری شوند تا دچار فاسد شدگی و خرابی نشوند.

نگهداری از الکترود روکش دار در فضای خشک و بدون رطوبت

یکی از موارد مهم که در فاسد شدن الکترودهای روکش‌دار نقش دارد، رطوبت است. این یعنی برای داشتن الکترودهای سالم و با کیفیت، باید آنها را از محیط‌های مرطوب و نم‌دار دور نگه داشت. در این زمینه هم میتوان به الکترود سلولزی اشاره کرد. در صورتی که این دسته از الکترودها مرطوب و یا چرب شوند، هنگام جوشکاری سبب ایجاد قوس هیدروژن می‌شوند که وارد جوش شده و سبب ایجاد جوش با نتیجه نامطلوب می‌شود. حتی میتواند سبب شکستگی جوش شود و عملیات جوشکاری را به طور کامل مختل نماید. از این رو باید الکترودهای سلولزی را در جعبه‌های مخصوصی نگهداری کرد تا از رطوبت و هرگونه چربی به خوبی محفوظ بمانند.

نحوه حمل و نقل الکترودها به طور صحیح

علاوه بر اینکه باید به فضای نگهداری از الکترودها توجه شود، باید به نحوه حمل و نقل آنها هم توجه کرد. افرادی که با الکترودهای جوشکاری سروکار دارند، باید آنها را به درستی حمل کنند تا هیچگونه آسیبی به آن وارد نشود. در واقع باید الکترودها را به گونه‌ای حمل کرد که هیچگونه ضربات مکانیکی به آنها اعمال نگردد. در صورتی که به این مورد توجهی نشده و حمل آنها با اهمال صورت گیرد، ممکن است الکترود دچار شکستگی شود و هنگام جوش وارد استخر مذاب شود که این مورد سبب ایجاد انحراف در قوس می‌گردد. از این رو باید در نحوه حمل و نقل الکترودهای جوشکاری توجه و دقت زیادی شود.

چگونه الکترودهای سالم را تشخیص دهیم؟

همانطور که اشاره شد استفاده از الکترودهای غیر سالم و بدون کیفیت، سبب ایجاد مشکلاتی در جوشکاری شده و کیفیت جوش را پایین می‌آورد. برای همین بهتر است از وجود الکترودهای سالم به خوبی اطمینان حاصل کرد. اما چگونه میتوان الکترودهای سالم را از الکترودهای معیوب تشخیص داد؟ در این رابطه میتوان به دو راه زیر اشاره کرد:

• یکی از روش‌های تشخیص الکترود سالم، با وزن کردن آن قبل و بعد از خشک شدن است. در این شرایط میتوان مقدار رطوبت الکترود را تشخیص داده و در صورت لزوم از آن استفاده نکرد.
• روش دیگر که راه آسانی هم است این است که الکترودهای جوشکاری را در دستان خود گرفته و آنها را به هم مالش داد. در این زمان باید به صدای تولید شده از الکترودها توجه کرد. در صورتی که صدای ساطع شده همچون صدای برخورد فلز زبر و خشن باشد، یعنی الکترودها سالم هستند. اما اگر صدای ایجاد شده از نوع بم بود، یعنی الکترودها دارای نم و رطوبت هستند و بهتر است به همان شکل مورد استفاده قرار نگیرند.

استفاده از دستگاه الکترود خشک کن برای حذف رطوبت

در صورتی که الکترودهای جوشکاری مورد نم و رطوبت قرار گرفته باشند، نباید به همان صورت استفاده شوند. در این شرایط میتوان برخی از آنها را در کوره‌های ویژه‌ای خشک کرد. همچنین الکترود خشک‎کن‌های کوچکی هم وجود دارد که میتوان برای پروژه‌های کوچکتر از آنها استفاده کرد. در رابطه با نحوه استفاده از این تجهیزات و خشک کردن الکترود هم باید اشاره شود که کافی است الکترودها را در قفسه‌های مخصوص دستگاه قرار دهید و طبق دستورالعمل سازنده الکترود، آنها را در دما و حرارت معینی خشک نمایید. این باعث می‌شود تا نم و رطوبت از الکترود جوشکاری به خوبی گرفته شود و آماده جوشکاری گردد.

عواقب استفاده از الکترود معیوب

از آنجایی که موفقیت در جوشکاری تا حد زیادی به کیفیت روکش الکترود بستگی دارد، باید در رابطه با انتخاب الکترود و سالم بودن آن توجه زیادی شود. در این شرایط نباید از الکترودهایی که تمام یا بخشی از روکش آنها ریخته است، استفاده شود. همچنین اگر روکش خیس شده و رطوبت وارد آن شده باشد، بازدهی کار پایین آمده و رطوبت سبب ایجاد بخار آب ضمن جوشکاری می‌شود. این عامل بر روی افزایش پاشش تاثیر گذاشته و سبب ایجاد تخلخل در جوش می‌گردد. برای همین است که نحوه نگهداری از الکترود جوشکاری و انبار کردن آنها بسیار مهم است و برای رسیدن به نتیجه مطلوب باید مورد توجه قرار بگیرد.

نکات و توصیه‌هایی در رابطه با انبار کردن الکترود جوشکاری

برای انبار کردن و نگهداری از الکترودهای جوشکاری، به موارد زیر توجه داشته باشید:

• برای نگهداری از الکترود به سراغ اتاقک یا انباری بروید که حداکثر درجه رطوبت و حداقل رطوبت نسبی در آن در نظر گرفته شده باشد. گفته می‌شود بهترین شرایط دمایی 26 ± 6 درجه سانتی گراد و رطوبت هم 50% است که بهتر است در این رابطه به مشخصات الکترود هم توجه گردد.
• برای چیدمان یا حمل و نقل کارتن‌های الکترود جوشکاری، دقت لازم به عمل آید تا الکترود در اثر سقوط یا برخورد با قطعات دچار آسیب‌های مکانیکی نشود.
• در صورتی که الکترود آب دیده و یا دچار زنگ زدگی شده باشد، نباید مورد مصرف قرار بگیرد.
• دستورالعمل‌های تولید کننده الکترود در مورد شرایط پیش گرم کردن قبل از مصرف، باید به درستی انجام شود.
• زمانی که الکترود جوشکاری از انبار و یا دستگاه خشک کن خارج گردد، جوشکار وظیفه نگهداری و مراقبت از الکترود را بر عهده دارد.

اهمیت آموزش جوشکاران در نگهداری الکترود جوشکاری

یکی از نکات مهم در حفظ کیفیت الکترود جوشکاری، آموزش صحیح جوشکاران و کارکنان مرتبط با نحوه نگهداری و استفاده از الکترود است.

تجربه نشان داده است که بسیاری از مشکلات جوشکاری ناشی از نگهداری نادرست الکترود است، نه کیفیت خود الکترود.

بنابراین، برگزاری دوره‌های آموزشی و تهیه دستورالعمل‌های مکتوب با زبان ساده، نقش حیاتی در حفظ کیفیت کار و افزایش طول عمر الکترودها دارد.

استفاده از جعبه‌ها و تجهیزات مخصوص نگهداری الکترود جوشکاری

برای جلوگیری از نفوذ رطوبت و محافظت فیزیکی، بهتر است الکترودهای جوشکاری در جعبه‌های فلزی یا پلاستیکی با درب کاملاً بسته نگهداری شوند.

برخی از این جعبه‌ها دارای پوشش‌های ضد رطوبت و عایق حرارتی هستند که علاوه بر جلوگیری از زنگ زدگی، از آسیب‌های مکانیکی نیز محافظت می‌کنند.

توصیه‌های ویژه برای انواع الکترودهای خاص

• الکترودهای سلولزی: این الکترودها بیشترین حساسیت را به رطوبت دارند و در صورت جذب رطوبت، جوش حاصل دارای تخلخل و ترک خواهد بود. برای نگهداری آن‌ها، استفاده از کوره‌های خشک‌ کن با دمای بالاتر (حدود ۱۲۰-۱۵۰ درجه سانتی‌گراد) الزامی است.
• الکترودهای قلیایی (E7018): این نوع الکترودها نیاز به نگهداری در شرایط خشک و گرم دارند. پس از باز کردن بسته‌بندی، بهتر است آن‌ها را در دستگاه خشک ‌کن الکترود با دمای ۱۱۰-۱۳۰ درجه سانتی‌گراد قرار دهید تا رطوبت احتمالی کاملاً حذف شود.

روش‌های تشخیص الکترود جوشکاری معیوب یا خراب شده

برای تضمین کیفیت جوش، قبل از استفاده از هر الکترود، باید سالم بودن آن را بررسی کرد.

برخی نشانه‌های الکترود خراب عبارت‌اند از:

• وجود ترک یا شکستگی در روکش الکترود.
• رطوبت یا چسبندگی غیر معمول روی روکش.
• زنگ زدگی یا تغییر رنگ روکش الکترود.
• صدای بم و نرم هنگام مالیدن الکترودها به هم که نشان‌دهنده جذب رطوبت است.

استفاده از این روش‌های ساده، می‌تواند از مصرف الکترود نامناسب جلوگیری کرده و هزینه‌های ناشی از تعمیرات جوش‌های ناموفق را کاهش دهد.

نگهداری و حمل و نقل الکترود جوشکاری در پروژه‌های ساختمانی

در پروژه‌های میدانی و ساختمانی که تجهیزات در شرایط نامساعد محیطی نگهداری می‌شوند، باید توجه ویژه‌ای به نحوه محافظت الکترودها داشت:

• الکترودها را در جعبه‌های ضد آب و ضد ضربه حمل کنید.
• در هنگام جابجایی، از وارد شدن ضربه‌های ناگهانی به بسته‌بندی جلوگیری نمایید.
• در محل کارگاه، فضایی سرپوشیده و عاری از رطوبت برای نگهداری الکترود فراهم کنید.
• در صورت عدم استفاده فوری، الکترودها را پس از هر بار باز شدن دوباره داخل دستگاه خشک‌کن قرار دهید.

فناوری‌های نوین در نگهداری الکترود جوشکاری

با پیشرفت فناوری، سیستم‌های هوشمند نگهداری الکترود در بازار عرضه شده‌اند که شامل موارد زیر هستند:

1. کوره‌های دیجیتال خشک ‌کن با کنترل دقیق دما و زمان خشک ‌سازی.
2. محفظه‌های نگهداری الکترود با کنترل خودکار رطوبت و تهویه داخلی.
3. نرم‌افزارهای مدیریت موجودی و وضعیت الکترودها با قابلیت هشداردهی به اپراتور.

استفاده از این فناوری‌ها مخصوصاً در کارگاه‌ها و کارخانه‌های بزرگ، تضمین ‌کننده کیفیت مستمر جوشکاری و کاهش مشکلات ناشی از استفاده از الکترودهای نامرغوب است.

جمع بندی

الکترود جوشکاری، به ‌عنوان یکی از مهم‌ترین و حساس‌ترین قطعات در فرآیند جوشکاری، نقش تعیین ‌کننده‌ای در کیفیت و استحکام جوش نهایی دارد.

نگهداری اصولی و صحیح این الکترودها، از عوامل کلیدی برای تضمین عملکرد بهینه و جلوگیری از مشکلاتی مانند تخلخل، ترک خوردگی و کاهش استحکام جوش است.

رعایت شرایط مناسب نگهداری شامل حفظ محیط خشک با دمای کنترل شده، جلوگیری از نفوذ رطوبت، استفاده از جعبه‌های استاندارد، حمل و نقل صحیح و بهره‌گیری از تجهیزات خشک‌ کن حرفه‌ای، می‌تواند عمر مفید الکترود را افزایش داده و کیفیت جوشکاری را بهبود بخشد.

همچنین آموزش نیروی انسانی و توجه به دستورالعمل‌های کارخانه تولیدکننده الکترود از دیگر نکات مهم در این زمینه است.

در نهایت، موفقیت در پروژه‌های جوشکاری، نه تنها به انتخاب الکترود باکیفیت بستگی دارد، بلکه به نحوه نگهداری و استفاده صحیح از آن نیز وابسته است.

بنابراین، سرمایه‌گذاری در نگهداری درست الکترود جوشکاری، تضمین کننده افزایش بهره‌وری، کاهش هزینه‌های ناشی از دوباره‌کاری و ارتقای ایمنی سازه‌های جوشکاری شده خواهد بود.

سؤالات متداول (FAQ) درباره نگهداری الکترود جوشکاری

۱.  چرا نگهداری صحیح الکترود جوشکاری اهمیت دارد؟

نگهداری درست الکترود جوشکاری باعث حفظ کیفیت روکش، جلوگیری از جذب رطوبت و آسیب‌های مکانیکی می‌شود که در نهایت منجر به جوشکاری با کیفیت و بدون عیب خواهد شد. استفاده از الکترودهای نامناسب یا نگهداری نادرست باعث بروز مشکلاتی مثل تخلخل، ترک خوردگی و کاهش استحکام جوش می‌شود.

۲.  بهترین شرایط محیطی برای نگهداری الکترود جوشکاری چیست؟

الکترودها باید در محیط خشک با دمای حدود ۲۰ تا ۳۰ درجه سانتی‌گراد و رطوبت نسبی کمتر از ۵۰ درصد نگهداری شوند. همچنین استفاده از جعبه‌های دربسته و دستگاه خشک‌کن برای الکترودهای حساس، به حفظ کیفیت کمک می‌کند.

۳.  چگونه می‌توان الکترود جوشکاری مرطوب را خشک کرد؟

برای خشک کردن الکترود مرطوب می‌توان از کوره‌های مخصوص یا دستگاه‌های خشک‌کن الکترود استفاده کرد. دمای مناسب برای خشک کردن بسته به نوع الکترود متفاوت است، اما معمولاً بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ درجه سانتی‌گراد تنظیم می‌شود.

۴.  چگونه تشخیص دهیم که الکترود جوشکاری سالم است؟

الکترود سالم هنگام مالش دادن صدای زنگ‌دار و خشک می‌دهد. اگر صدای بم یا نرم شنیده شود، احتمالاً الکترود مرطوب یا معیوب است. همچنین بررسی روکش برای ترک، زنگ‌زدگی یا آسیب‌های ظاهری مهم است.

۵.  آیا می‌توان الکترود جوشکاری آسیب دیده را استفاده کرد؟

خیر، الکترودهایی که روکش‌شان ترک خورده، زنگ زده یا مرطوب شده‌اند نباید استفاده شوند، زیرا این موارد باعث کاهش کیفیت جوش و بروز نقص‌های ساختاری در محل اتصال می‌شود.

۶.  چه تفاوتی بین الکترود مصرفی و غیرمصرفی در نگهداری وجود دارد؟

الکترودهای مصرفی که در فرآیند جوش ذوب می‌شوند حساس‌تر به رطوبت هستند و نیاز به نگهداری دقیق‌تر در شرایط خشک و دستگاه خشک‌کن دارند، اما الکترودهای غیرمصرفی (مانند تنگستن در جوشکاری TIG) مقاومت بیشتری دارند و شرایط نگهداری کمتری نیاز دارند.

۷.  چرا استفاده از دستگاه خشک‌ کن الکترود اهمیت دارد؟

دستگاه خشک ‌کن باعث حذف رطوبت از روکش الکترود شده و از بروز عیوب جوش مانند تخلخل و ترک جلوگیری می‌کند. این دستگاه‌ها به ویژه برای الکترودهای قلیایی و سلولزی ضروری هستند.