در رابطه با طبقه‌بندی الکترودهای ایرانی، میتوان به نحوه طبقه‌بندی الکترودهای ساخت کارخانجات الکترودسازی تاچ ولد اکتفا کرد. الکترودهای متنوعی که در این کارخانجات تولید می‌شوند، به صورت خال‌رنگهای مختلف در انتها و کناره انتهایی الکترودها تقسیم بندی شده‌اند. شرکت پاشاجوش از معتبرترین فعالین صنعت جوش و الکترود در ایران محسوب می‌شود.
الف- الکترودهای سلولزی برای فولادهای غیر آلیاژی.
ب- الکترودهای روتیلی برای فولادهای غیر آلیاژی.
ج- الکترودهای آهکی برای فولادهایی با مقاومت کششی زیاد و غیر آلیاژی.
د- الکترودهای کم آلیاژ برای فولادهای با مقاومت کششی بالا و فولادهای مخصوص.
ه- الکترودهای جوشکاری با آلیاژ کم و مقاومت بالا در مقابل حرارت.
شناسایی الکترودها توسط رنگ آنها
شناسایی الکترودها بر اساس نشانه‌های ثبت شده روی جعبه الکترودها، رنگی که در سطح مقطع الکترود درج شده و یا به شکل خال در بخش بدون محافظ آن شناسایی می‌شوند.
انواع پوشش الکترود جوشکاری
الکترودهای دارای پوشش، انواع مختلفی دارند و هر کدام از خصوصیات و ویژگی‌های خاصی برخوردار هستند. در اینجا به مهمترین پوشش الکترودها اشاره می‌کنیم.
- پوشش روتیلی: در این دسته از الکترودها میزان زیادی اکسید تیتانیوم وجود دارد. برای همین میتوان از الکترودهای حاوی پوشش روتیلی، برای تمام حالات جوشکاری استفاده کرد. حالات مستقیم، سر بالا، مایل و غیره از جمله حالات جوشکاری هستند که به وسیله الکترود پوشش روتیلی قابل استفاده می‌باشند. این الکترود در افزایش سهولت جوشکاری و همچنین کاهش میزان پاشش جوش تاثیر زیادی دارد.
- پوشش قلیایی: الکترودهایی که از پوشش قلیایی برخوردار هستند، دارای درصد زیادی کربنات کلسیم و مقدار جزئی فلورید کلسیم می‌باشند. از آنجایی که در روکش این الکترودها ماده سلولزی وجود ندارد، جوش‌های صورت گرفته توسط آنها از حداقل میزان هیدروژن برخوردار هستند. برای همین به الکترودهای جوشکاری پوشش قلیایی، الکترودهای کم هیدروژن نیز می‌گویند. از این دسته از الکترودها، بیشتر برای جوشکاری فولادهای درصد کربن بالا و کم آلیاژ استفاده می‌شود. از خصوصیات پوشش قلیایی الکترودها میتوان به نیاز به بسته‌بندی مخصوص و تحت بازپخت قرار گرفتن پیش از مصرف اشاره کرد.
- پوشش سلولزی: الکترودهایی که دارای روکش با درصد زیادی سلولز هستند را الکترود سلولزی می‌نامند. Cx Hy O2 ماده اصلی تشکیل دهنده این الکترودها بوده که سبب ایجاد خواص متمایزی در این دسته از الکترودها شده است. پوشش سلولزی، جزو مرسوم‌ترین پوشش‌ها است و خصوصیات منحصربفردی دارد. ازدیاد نفوذ جوش و برداشتن سرباره حاصل با سختی بیشتر، از ویژگی‌های الکترود پوشش سلولزی است.
- پوشش روتیلی با پودر آهن: این نوع پوشش، سبب ظاهر مناسبی در جوش شده و روند جدا شدن سرباره را تسهیل می‌نماید. الکترودهای این دسته از اکسید سیلیس با پودر آهن برخوردار هستند و جریان به صورت متناوب و مستقیم در آنها وجود دارد.
وظایف پوشش الکترود جوشکاری چیست؟
پوشش الکترود، وظایف زیادی دارد که از مهمترین آنها میتوان به ایجاد یک لایه محافظ، ایجاد یک محافظ برای حوضچه مذاب، بهبود در خواص مکانیکی جوشکاری و کمک به پایداری قوس الکتریکی اشاره کرد. علاوه بر این، وظایف پوشش الکترودها بر اساس نوع و جنس پوشش نیز متفاوت است و هر پوششی وظیفه خاصی نسبت به پوشش دیگر دارد. بنابراین برای اطلاع از وظیفه انواع پوشش الکترود در جوشکاری، باید به نوع روکش به کار رفته در آن توجه داشته باشید.
بررسی الکترودهای حاوی پوشش و فاقد پوشش
جهت اطلاع از اهمیت انواع پوشش‌های مختلف شیمیایی الکترودها، در ادامه مطلب به بررسی آنها می‌پردازیم.
گزینش الکترود مناسب
گزینش گونه‌ی الکترود افزون بر نوع جریان مصرفی به موارد زیر وابسته است:
1- کیفیت مکان جوش
2- ترکیب شیمیایی فلز مبنا
3- شرایط جوشکاری: انواعی از الکترود که در شرایط عمودی و یا بالای سر انتخاب می‌شوند، به مراتب کمتر از جوشکاری در شرایط جوش حالات تخت و افقی است.
4- شرایط کاربردی به این معناست که انواع الکترودهایی که برای تمیزی بیشتر استفاده می‌شوند، با الکترودی که به منظور استحکام بیشتر به کار می‌رود فرق دارد.
5-مقدار نفوذ یا عمق نفوذ جوش در قطعه کار
6- هزینه و مبلغ جوشکاری
7- تبحر جوشکار
در برخی موارد افزون بر گونه کاربردی الکترود، اندازه آن نیز دارای اهمیت خاصی می‌باشد.
تفاوت الکترود پوشش دار با الکترود بدون پوشش
الکترودها از نظر پوشش، به دو دسته پوشش‌دار و بدون پوشش تقسیم می‌شوند. الکترودهای فاقد پوشش، الکترودهایی هستند که در بیشتر در گذشته مورد استفاده قرار می‌گرفته‌اند. از آنجایی که این الکترودها از ظاهر جوش نامناسبی برخوردار بودند و در برابر ضربات استحکام زیادی نداشتند، جای خود را به الکترودهای روکش‌دار دادند. با روی کار آمدن الکترودهای پوشش‌دار، مشکلات الکترودهای قبلی برطرف شد. این دسته از الکترودها، سبب حذف آلودگی و اکسیدهای محیط شده و بر روی شکل ظاهری نوار جوش کنترل زیادی اعمال می‌نمایند. همچنین با وجود الکترودهای روکش‌دار، عمل جوشکاری ساده‌تر صورت گرفته و میزان پاشش در آنها به حداقل می‌رسد. برای همین است که سرعت جوشکاری با استفاده از الکترودهای پوشش‌دار، افزایش زیادی داشته است
الکترودهای ذغالی
جوشکاری اغلب با الکترودهای فلزی انجام می‌شود؛ اما در برخی مواقع به دلیل فواید الکترودهای ذغالی، از آنها نیز در جوشکاری استفاده می‌شود.
الکترود ذغالی چیست؟
الکترود ذغالی از انواع الکترودهای موجود در بازار است که با الکترودهای دیگر کمی تفاوت دارد. این الکترود دارای یک سری خصوصیات و ویژگی‌های خاص است که همین موارد سبب تمایز آن با سایر الکترودها شده است. از جمله مهمترین خصوصیات الکترود ذغالی این است که از تولید گاز زیادی برای خروج مذاب ایجاد شده تحت قوس برخوردار است. همچنین سطح برش این نوع الکترود جوشکاری صاف و صیقلی نبوده و با سطح برش جوش اکسی استیلن متفاوت می‌باشد. در جوشکاری با استفاده از الکترود ذغالی هم قوس ایجاد شده تحت عنوان منبع حرارتی ایفای نقش می‌کند. لازم به اشاره است که این الکترود در بازار به عنوان الکترود گوجینگ نیز شناخته می‌شود.
الکترود ذغالی حاوی ترکیب دقیقی از کربن و گرافیت است. از این رو در جوشکاری با این الکترود شرایط متفاوتی در قوس الکتریکی ایجاد می‌شود و حرارت در قوس الکتریکی بین آلیاژ و الکترود پدید می‌آید.
کاربرد الکترود ذغالی
الکترودهای ذغالی یا گرافیتی از انواع الکترودهایی هستند که در برابر جریان‌های بالا، استحکام و قدرت خوبی دارند. برای همین از آنها جهت انتقال الکتریسیته در کوره قوس الکتریکی استفاده می‌گردد. همچنین این الکترودها در کوره قوس الکتریکی برای تولید فرآورده‌های فلزی، فولاد و فلزات سیلیکونی مورد استفاده قرار می‌گیرند. از دیگر کاربردهای الکترود ذغالی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- حذف و رفع جوش قبلی
- بیرون آوردن و رفع تمامی ترک ها
- ایجاد شیارهای U شکل برای اتصال های جوش
- تمیز کاری و تعمیر قطعات ریخته گری شده
- برطرف کردن سطوح سخت مواد
انواع الکترود ذغالی کدامند؟
در رابطه با انواع الکترود ذغالی میتوان به چند مورد زیر اشاره کرد:
الکترود ذغال خالص یا کربن
الکترود کربن یا ذغال خالص از انواع الکترودهای ذغالی است که از ترکیب چند ماده مختلف تولید می‌شود. حال خود این الکترود به چندین دسته دیگر قابل تقسیم است که از میان آنها باید به الکترود گرافیتی مصنوعی، الکترود گرافیتی طبیعی، الکترود کربن و الکترود کربن ویژه اشاره کرد. مواد اولیه این دسته از الکترودها از طریق فشار دادن، فرم دهی و برشته کردن در کوره تولید و ساخته می‌شوند.
الکترود گرافیتی
از مواد petroleum coke و pitch coke برای ساخت این الکترود به عنوان ماده خام استفاده می‌شود. این الکترودها بیشتر در کوره‌های برقی جهت فولادسازی و ذوب کردن سیلیکون کاربرد دارند. الکترودهای گرافیتی قدرت زیادی دارند و در کوره قوس الکتریکی برای فولادسازی استفاده زیادی می‌شوند.
الکترودهای خود پخت یا پخته شده
برای تولید الکترودهای خود پخت یا پخته شده، از مواد اولیه‌ای چون آنتراسیت، کک، آسفالت و قیر استفاده می‌شود. این دسته از الکترودها به صورت مداوم قابل استفاده هستند و کیفیت خوبی دارند.
توجه داشته باشید برای انتخاب و خرید الکترود ذغالی هم باید به قطر الکترود توجه نمایید. انتخاب قطر الکترود را باید بر اساس شدت جریان و ضخامت صفحات فلزی جوش دادنی در نظر بگیرید. برای این کار هم میتوانید پیش از شروع کار به تست کردن الکترود بپردازید و آن را متناسب با شدت جریان بررسی کنید. شدت جریان درست سبب ایجاد قوس الکتریکی آرام و منظمی می‌شود.
