جوشکاری یکی از فرایندهای مهم بوده که برای اتصال انواع مواد و متریال مورد استفاده قرار می‌گیرد. در جوشکاری میتوان متریال‌های مختلف را با ضخامت‌های متفاوت، به هم جوش داده و آنها را به هم متصل کرد. همانطور که می‌دانید جوشکاری به روش‌های مختلفی قابل انجام است و انواع گوناگونی دارد. در کنار روش‌های مرسوم این فرایند، میتوان از تکنیک‌های خاصی نیز استفاده کرد. تکنیک‌هایی چون جوش منقطع و جوش پیوسته از جمله تکنیک‌های مرسوم جوشکاری هستند. قرار است در این مطلب با این روش‌ها و همچنین تفاوت آنها با هم آشنا شویم و شرایط استفاده هر کدام را بیان کنیم.
جوش منقطع چیست؟
interrupted welding، جوش منقطع، جوش بخیه و جوش کوک اصطلاحاتی هستند که برای این تکنیک جوشکاری به کار می‌روند. تکنیک جوش منقطع، به معنای جوشکاری به صورت ناپیوسته است و تنها نقاطی در آن جوشکاری می‌شود که قصد جوش آنها را داریم. در واقع در این روش، یک جوش با طول خاص و یک گام بدون جوش خواهیم داشت. جوش‌های منقطع مزایای زیادی دارند که مهمترینشان عبارتند از کاهش انحراف و کجی و همچنین کاهش مقدار جوش کلی. علاوه بر این، از آنجایی که تمام سطح جوشکاری نشده و تنها برخی نقاط به صورت ناپیوسته جوشکاری می‌شوند، سرعت جوشکاری با این تکنیک بسیار بالا خواهد بود. به دلیل همین ویژگی‌ها، از جوش منقطع در جوشکاری استفاده زیادی می‌شود؛ به خصوص زمانی که سرعت جوشکاری در اولویت باشد. اما نکته‌ای که راجع به جوش منقطع و ناپیوسته وجود دارد، این است که در این جوش از حرارت کمتری استفاده می‌شود. همین امر باعث شده تا مقاومت و دوام جوش حاصل شده کمتر از حالات دیگر باشد.
در جوش منقطع، بین عملیات جوشکاری فاصله وجود دارد. این فاصله بین بخش جوش داده شده و بخش جوش نخورده است. جوش منقطع همچون سایر روش‌های جوشکاری، از علامت خاص خود برخوردار است که این علامت به شکل “-” نشان داده می‌شود.
علامت جوش منقطع در جوشکاری
همانطور که متوجه شدید، جوش منقطع یکی از روش‌های بسیار کاربردی و متداول در صنعت جوشکاری است در این روش بین عملیات جوشکاری فاصله وجود دارد و این یعنی پس از جوش دادن یک قسمت، یک فاصله ایجاد شده و سپس قسمت دیگر مورد جوش قرار می‌گیرد. در واقع از آنجایی که نوع جوشکاری در آن به صورت منقطع و بخش بخش است، به جوش منقطع معروف شده است. جوش منقطع همچون بسیاری از روش‌ها و حالات جوشکاری از علامت مخصوص به خود برخوردار است و به شکل «-» نمایش داده می‌شود.
با مزایای جوش منقطع آشنا شوید
از ویژگی‌ها و مزایای جوش منقطع میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- کاهش انحراف، شکستگی و کج شدن فلز
- کاهش مقدار جوش کلی مورد نیاز
- کاهش وزن قطعه کار
- هزینه پایین انجام آن
- افزایش سرعت جوشکاری در ساخت بسیاری از لوازم
- کاهش چروکیدگی و جمع‌شدگی‌های ناشی از جوشکاری
چه زمانی بهتر است از جوش منقطع استفاده نشود؟
با اینکه جوش منقطع مزایای زیادی دارد، اما این روش نیز معایب خاص خود را دارد. در رابطه با معایب جوش منقطع میتوان به مقاومت کم و عدم استفاده از آن در جوش فلزات با ضخامت بالا اشاره کرد. البته همانطور که مشخص است معایب جوش منقطع نسبت به مزایای آن بسیار ناچیز هستند و قابل چشم پوشی می‌باشند. با این حال باید اشاره شود که در برخی از مواقع نباید از جوش منقطع استفاده شود. در واقع از این روش باید در زمانی استفاده شود که جوشکار میخواهد به صورت فاصله‌دار و غیر پیوسته روی قطعه جوشکاری را انجام دهد. همچنین زمانی که به مقاومت کمی نیاز باشد، میتوان از این روش استفاده کرد. از این رو در مواردی چون جوشکاری لوله که نباید در آن هیچ درزی وجود داشته باشد، نمیتوان این روش را استفاده کرد. این موارد نیاز به جوشکاری پیوسته دارند تا تمام درزها به خوبی پوشیده شوند. همچنین زمانی که به مقاومت بالا نیاز باشد، استفاده از جوش منقطع جایز نمی‌باشد. بنابراین پیش از شروع به کار حتما شرایط را بررسی کنید و از بهترین روش برای جوشکاری استفاده نمایید.
چرا جوشکاری منقطع هزینه کمتری دارد؟
همانطور که در بخش ویژگی‌های جوش منقطع اشاره کردیم، این تکنیک از هزینه پایینی برخوردار است. از آنجایی که در این روش مقدار جوش‌ها کم است، بر روی وزن قطعه کار تاثیر زیادی می‌گذارد. همچنین به دلیل اینکه تنها بخش‌هایی از محل مورد جوش قرار می‌گیرند، سرعت انجام آن بالا خواهد بود. برای همین با توجه به پایین آمدن وزن قطعه، افزایش سرعت کار و همچنین کاهش مقدار جوش، روش جوش منقطع از هزینه پایین و مقرون به صرفه‌ای برخوردار می‌باشد.
انواع مختلف جوش منقطع
جوش‌های منقطع به دو نوع جوش منقطع زنجیره‌ای و جوش منقطع شطرنجی تقسیم می‌شوند. در زیر به ویژگی‌های هر کدام از این جوش‌ها اشاره می‌کنیم.
جوش منقطع شطرنجی:
زمانی که اتصال‌های جوش در دو طرف قطعه کار بر روی هم منطبق نباشند، جوش منقطع را شطرنجی می‌گویند. روش انجام جوش منقطع شطرنجی به این صورت است که نقاط جوش خورده بر روی هم منطبق نمی‌شوند و همچون خانه‌های شطرنج یک در میان می‌شوند. به دلیل همین است که نام این تکنیک را جوش منقطع شطرنجی گذاشته‌اند. در این روش اندازه گام‌ها و بخش‌های جوشکاری یکسان است.
جوش منقطع زنجیره‌ای:
جوش منقطع زنجیره‌ای، نقطه مقابل جوش منقطع شطرنجی است. در این روش، جوشکاری در هر دو طرف قطعه کار به صورت کاملا منطبق بر هم انجام می‌شود. تفاوتی که جوش منقطع زنجیره‌ای با شطرنجی دارد این است که در این روش مقاومت پایین بوده و بیشتر از آن در شرایطی استفاده می‌شود که فشار روی قطعه کم باشد. پس در صورتی که به دنبال حفظ قدرت و کاهش وزن در تکنیک جوش منقطع هستید، بهتر است از نوع شطرنجی آن استفاده نمایید.
جوش منقطع چه کاربردهایی دارد؟
همانطور که گفته شد جوش منقطع از مزایای زیادی برخوردار است و به دلیل همین مزایا، در زمینه‌های مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرد. از این جوش بیشتر در زمانی استفاده می‌شود که نیاز به جوشکاری مداوم و پیوسته نباشد. همچنین زمانی که احتمال تاب برداشتن اتصال در جوشکاری مداوم وجود داشته باشد، از این تکنیک جوشکاری استفاده می‌شود. برای درک بهتر کاربرد جوش منقطع، باید به شرایط اتصال و مواد توجه داشته باشیم. به عنوان مثال در صورتی که بخواهیم به جوشکاری لوله‌ها بپردازیم، جوش کوک گزینه خوبی نخواهد بود؛ چرا که لوله‌ها باید در برابر فشار مایع و گاز درون خود مقاوم باشند و این مقاومت از طریق جوش منقطع حاصل نمی‌شود. همچنین لوله‌های مایعات که باید برای عدم نشتی به خوبی مهر و مو شده باشند، نباید از طریق این تکنیک مورد جوشکاری قرار بگیرند.
از کاربردهای جوش منقطع میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- اتصال صفحات عمود بر هم
- متصل کردن تسمه به بخش‌های باریک
- متصل کردن صفحه کفی و تخت به یک سازه
- متصل کردن مهره به یک سطح بزرگ و صاف
با تکنیک جوش پیوسته در جوشکاری آشنا شوید
جوش پیوسته نقطه مقابل جوش منقطع است و همانطور که از نام آن مشخص است، عملیات جوشکاری در آن بدون فاصله و به صورت دائم انجام می‌شود. در واقع در روش جوش پیوسته، خبری از فاصله نبوده و عمل جوشکاری به صورت سرتاسری انجام می‌شود. از این روش جوشکاری در شرایطی استفاده می‌شود که هیچ درزی بین جوش‌ها وجود نداشته باشد. برای مثال در جوشکاری لوله‌ها و مخازن گاز یا مایع، باید از این تکنیک استفاده شود. چون جوش پیوسته بر خلاف منقطع، یک اتصال دائم و پیوسته برقرار می‌کند و مانع از نشتی مواد درون لوله‌ها با خارج می‌شود.
جوش پیوسته و جوش منقطع چه تفاوتی با هم دارند؟
حال که با هر دو روش جوشکاری آشنا شدید، می‌توانید به راحتی به تفاوت جوش منقطع و جوش پیوسته پی ببرید. با این حال ما در اینجا به طور مختصر به تفاوت این تکنیک‌ها اشاره می‌کنیم.
- جوش منقطع به شکل مقطعی انجام می‌شود. یعنی در ابتدا یک جوش بخیه، سپس یک فاصله مشخص و مجددا یک جوش بخیه دیگر انجام می‌شود. اما جوش پیوسته به این شکل نبوده و شامل یک رشته متوالی از جوش می‌باشد. در این روش جوشکاری در یک راستا انجام می‌شود.
- به دلیل وجود فاصله در بین جوش‌های منقطع، مقاومت آن نسبت به جوش پیوسته کمتر است.
- در جوشکاری منقطع از حرارت کمتری استفاده می‌شود که همین امر باعث کاهش مقاومت و دوام جوش حاصل خواهد شد.
- جوش منقطع در مواردی چون اتصال مهره به یک سطح بزرگ و صاف و یا متصل کردن تسمه به بخش‌های باریک مورد استفاده قرار می‌گیرد و برای جوشکاری لوله‌ها کاربردی ندارد. در صورتی که کاربرد اصلی جوش پیوسته، جوشکاری لوله‌های مایعات و گاز است.
- در جوش کوک، فواصل جوش نخورده باعث کاهش مصرف فلز پرکننده یا همان فیلر می‌شوند. همین امر در هزینه جوش منقطع تاثیر گذاشته و سبب کاهش آن نسبت به هزینه جوش پیوسته می‌شود.
- به دلیل عدم نیاز جوش در فواصل جوش منقطع، سرعت زمان انجام آن نسبت به جوش پیوسته بیشتر است.
تجهیزات لازم برای جوش منقطع و جوش پیوسته
افرادی که به جوشکاری می‌پردازند، باید از تجهیزات ایمنی لازم برای این کار برخوردار باشند. در واقع فرقی ندارد که جوشکار از چه روشی قرار است برای اتصال و جوش استفاده کند. در هر شرایطی باید یک سری تجهیزات ایمنی را در اختیار داشته باشد تا جوشکاری به صورت کاملا ایمن صورت بگیرد. در رابطه با جوش منقطع و پیوسته هم به همین صورت است. افراد جوشکار باید هنگام این عملیات تمام نکات ایمنی را رعایت کنند تا جوشکاری به شکل بهتری انجام شود. در این رابطه هم میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- عینک جوشکاری: یکی از مهمترین لوازم ایمنی در جوشکاری، عینک مخصوص جوشکاری است. از آنجایی که نور ساطع شده از جوشکاری سبب آسیب به بافت‌های چشم می‌شود، حتما باید از عینک مخصوص برای آن استفاده کرد.
- ماسک ایمنی جوشکاری: این وسیله هم از تجهیزات مهم و ضروری در جوشکاری است. به خصوص برای حفظ ایمنی در جوشکاری‌های قوس تنگستن، میگ و ARC ماسک جوشکاری اهمیت بیشتری دارد. این ماسک میتواند از صورت، چشم‌ها و گردن جوشکار در برابر اشعههای حاصل از جوشکاری به خوبی حفاظت کند و مانع از سوختگی و آسیب به آنها شود. به همراه داشتن یک کپسول آتش نشانی کوچک هم گزینه خوبی برای حفاظت بیشتر است.
در چه شرایطی نمیتوان از جوش منقطع استفاده کرد؟
جوش منقطع برای تمام شرایط و مواد قابل استفاده نبوده و تنها برای برخی از موارد قابل استفاده است. در صورتی که مجبور به انجام جوش بدون درز باشید، این تکنیک راهکار مناسبی برای شما نخواهد بود. همچنین همانطور که اشاره داشتیم، برای جوشکاری لوله‌ها نمیتوان از این روش جوش استفاده کرد؛ چرا که لوله‌ها باید به خوبی مهر و موم شوند تا بتوانند در برابر فشار گاز یا مایع درون خود مقاومت داشته باشند. برای جوشکاری لوله‌ها از تکنیک جوش پیوسته استفاده می‌شود تا از نشت مواد درون آن به خارج جلوگیری شود.
از کدام روش جوشکاری، برای جوش استفاده کنیم؟
جوش پیوسته و جوش منقطع هر کدام دارای خواص و میزان مقاومت خاصی هستند. برای همین در دنیای جوشکاری باید این دو روش را از هم تشخیص داده و بسته به شرایط از یکی از آنها استفاده کرد. انتخاب روش مناسب جوشکاری، بستگی به میزان دوام مورد نیاز و متریال جوشکاری دارد. با این حال به طور معمول جوش منقطع گزینه پایه بیشتر پروژه‌ها است؛ چرا که میزان کجی و شکستگی را به حداقل می‌رساند. اما باید توجه داشت که این روش مقاومت و دائمی بودن جوش پیوسته را ندارد و در زمان‌هایی جوش پیوسته بهترین نتیجه را دارد.
جمع بندی
در جوشکاری تکنیک‌ها و روش‌های مختلفی جهت جوش و اتصال قطعات وجود دارد. جوش منقطع و جوش پیوسته دو نوع از تکنیک‌های معمول و رایج در جوشکاری هستند که با هم تفاوت زیادی دارند. جوش منقطع روشی از جوشکاری بوده که در آن یک واحد جوش و یک واحد فاصله وجود دارد و این پروسه تا آخر سطح جوشکاری تکرار می‌شود. در صورتی که در جوش پیوسته، هیچ فاصله‌ای وجود ندارد و تمام نقاط جوش به صورت پیوسته و دائمی انجام می‌شوند. برای همین این تکنیک جوشکاری از میزان دوام و مقاومت بیشتری نسبت به جوش منقطع برخوردار است. از ویژگی‌های جوش منقطع میتوان به سرعت انجام بالای آن و هزینه کمتر آن نسبت به جوش پیوسته اشاره کرد.
