نحوه اتصال لوله گاز از اهمیت زیادی برخوردار است و این کار حتما باید توسط افراد ماهر صورت گیرد. در صورتی که این کار توسط افراد غیر حرفه‌ای و نابلد انجام شود و یک سری اصول و استانداردها در آن رعایت نشود، سبب نشتی گاز از لوله شده و همین امر میتواند خسارات جبران‌ناپذیری را به بار آورد. در ادامه مطلب با نحوه جوشکاری لوله گاز با بهترین متدها آشنا شده و به مهمترین اصول آن اشاره خواهیم کرد.
جوشکاری لوله گاز
لوله گاز اغلب از جنس فولاد یا پلی اتیلن ساخته شده و برای انتقال گاز در ساختمان‌ها، نیروگاه‌ها، سوله‌های صنعتی و صنایع پتروشیمی مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای جوشکاری لوله گاز علاوه بر تجربه و مهارت بالا، به دستگاه جوش با کیفیت، الکترود جوشکاری مناسب و تجهیزات دیگری نیز نیاز است که جوشکار باید پیش از شروع کار آنها را تهیه نماید. با کمک تجهیزات جوشکاری میتوان مواد زائد موجود بر روی سطح را پاکسازی کرده و هرگونه گل جوش در محل اتصال را برای عدم نشتی گاز از بین برد.
فرایند جوشکاری لوله‌گاز نیازمند توجه به موارد و نکات متعددی می‌باشد. مواردی چون قطر و ضخامت لوله‌های گاز، میزان فشار گاز عبوری از داخل لوله‌ها، مکان لوله‌کشی نظیر زیرزمین، زیر دریا، جهت جوش (سربالا یا سرپایین)، کیفیت جوش، ملاحظات اقتصادی و خواص جوشکاری از جمله موارد حائز اهمیت در این زمینه هستند.
جهت جوشکاری لوله‌گاز اغلب از روش جوشکاری قوسی استفاده می‌شود؛ چرا که وجود متدهای مختلف در این نوع جوشکاری میتواند سبب تنوع در سرعت و استقامت جوش شود. در ادامه به بررسی این روش‌ها خواهیم پرداخت.
انواع روش‌های جوشکاری لوله گاز
3. جوشکاری قوس فلزی محافظ
جوشکاری قوس فلزی محافظ، از بهترین روش‌ها برای اتصال دو لوله گاز طبیعی به هم است. برای این کار در ابتدا دو لوله را به هم می‌چسبانند تا در زمان جوشکاری در جای خود ثابت بمانند. سپس با تکنیک‌های جوش لب به لب برای ایجاد جوش اصلی اقدام می‌کنند. از آنجایی که جوشکاری لوله گاز از اهمیت زیادی برخوردار است، پس از پایان کار باید حتما جوش لوله‌ها تست و بررسی شود. به طوری که جوشکار در انتهای کار سطح جوش را از هرگونه زنگ‌زدگی، سرباره سست و روغن بررسی کرده و آنها را تمیز می‌نماید و از صافی و یکنواختی سطح جوش اطمینان حاصل می‌کند.
2. جوشکاری قوس الکتریکی
جوشکاری قوس الکتریکی فرآیندی است که در آن ذوب دو قطعه فلز با استفاده از قوس الکتریکی صورت می‌گیرد. طی این فرآیند حرارت شدیدی ایجاد می‌شود که قادر به ذوب قطعات فلزی می‌باشد. زمانی که یک الکترود با پوشش مخصوص ذوب می‌شود، فلز مذاب با یک پرکننده مخلوط شده و دو قسمت را به یک واحد متصل می‌کند. در حال حاضر چندین روش مختلف برای جوشکاری قوس الکتریکی بر اساس تکنیک‌ها و مواد درگیر در این فرآیند وجود دارد.
3. جوشکاری قوس فلزی گازی
جوشکاری لوله گاز با متد قوس فلزی گازی، از بهره‌وری و کارایی بیشتری نسبت به جوشکاری قوس فلزی محافظ برخوردار است. با این حال برای اینکه بتوان جوشکاری لوله گاز با قوس فلزی گازی را با کیفیت بالایی انجام داد، نیاز به کنترل بهتر متغیرهای جوشکاری دارد. از مزایای جوشکاری لوله گاز با این روش میتوان به راندمان رسوب‌دهی بالا 90 الی 97 درصد و تولید دود کم اشاره کرد. جوشکاری قوس فلزی گازی با استفاده از تجهیزات نیمه اتوماتیک یا تمام اتوماتیک صورت می‌گیرد و همین امر کمی هزینه جوش را افزایش می‌دهد.
4. جوشکاری قوس الکتریکی با هسته شار
روش دیگری که برای جوشکاری لوله گاز وجود دارد، جوشکاری قوس الکتریکی با هسته شار است که در آن از دستگاه‌های نیمه اتوماتیک استفاده می‌شود. این روش از جوشکاری در کنار بهره‌وری بالا و قابلیت‌های جوشکاری عالی، از مزایای دیگری هم برخوردار است. جوشکاری خط لوله با این روش، از محدوده عملیات گسترده‌تری نسبت به جوشکاری با روش قوس فلزی گازی برخوردار است. با این حال باید توجه شود که شرایط جوی و وزش باد میتواند سبب ایجاد اختلال در گاز محافظ شود و همین امر باعث نقص تخلخل شود.
5. جوشکاری قوسی تنگستن گازی
تنگستن یک فلز خاکستری رنگ است که سختی زیادی دارد و مفتول‌های آن در برابر کشش و حرارت مقاومت زیادی از خود نشان می‌دهند. در بسیاری از مشاغل همچون لوله‌کشی و کارهای هسته‌ای نیاز به عبور ریشه یا اولین جوش در اتصال لوله است که با استفاده از فرآیند گاز بی‌اثر تنگستن صورت می‌گیرد.
جوشکاری قوسی تنگستن گازی، از کاربردی‌ترین روش‌های جوشکاری لوله گاز در صنایع بزرگ و کوچک پتروشیمی است که در ایران تحت عنوان جوش آرگون نیز شناخته می‌شود. دلیل این نامگذاری به خاطر استفاده از گاز آرگون در جوشکاری است. در جوشکاری قوسی تنگستن گازی از مواد پرکننده جوش برای بستن فضای ریشه بین وجه‌های جوش استفاده می‌شود که این موضوع زمانی بسیار مفید است که تنها یک طرف جوش در دسترس باشد. این جوشکاری میتواند بر روی فلزات نازک یا ضخیم انجام شود.
6. جوشکاری زیرپودری
آخرین متدی که میتوان برای جوشکاری لوله گاز در نظر گرفت، جوشکاری زیر پودری است. در این روش نوک الکترود جوشکاری را داخل پودری از مواد معدنی قرار می‌دهند تا زیر این پودر و در مسیر جوشکاری، قوس الکتریکی ساخته شود. در فرآیند نیمه اتوماتیک جوشکاری زیر پودری، قوس الکتریکی قابل مشاهده نبوده و بالاترین راندمان رسوب‌گذاری را در مقایسه با سایر روش‌های جوشکاری لوله گاز فراهم می‌نماید.
جوشکاری زیر پودری، سطوح جوش کاملا سالم و بدون نقص را فراهم می‌کند. با این حال ردیابی آن به دلیل قوس نامرئی کمی دشوار است. از جوشکاری زیر پودری اغلب برای اتصال لوله‌های بزرگ استفاده می‌شود.
نحوه جوش لوله گاز
جوشکار باید با توجه به موارد اشاره شده، یک روش جوشکاری را انتخاب نماید و جوش لوله‌های گاز را شروع کند. برای این کار باید به چند مورد توجه شود تا یک جوش با کیفیت حاصل شود. برای شروع باید لبه‌های جوش را آماده کرده و سطح را کاملا یکدست کرد. بعد از آن باید لوله‌ها را در فاصله مناسبی از هم قرار داده و لبه‌های دو لوله را ثابت کرد. این به این خاطر است که جوشکاری با دقت و کیفیت بیشتری انجام شود. پس از ثابت کردن لبه‌های دو لوله، باید بسته به قطر لوله خال‌های جوش زد. پس از آن باید با توجه به نوع لوله‌ها و سایز آنها، از الکترود با جنس مناسب استفاده شود و جریان، جهت جوشکاری و سرعت جوشکاری در حد مناسب تنظیم گردد.
بهترین الکترود جوشکاری برای لوله گاز کدام است؟
اگر بخواهیم به کاربردی‌ترین و پرفروشترین الکترود برای جوشکاری لوله گاز اشاره کنیم، باید الکترود 6013 را معرفی کنیم. جوشکاری لوله گاز با الکترود 6013 بسیار مرسوم بوده و جوشکاران زیادی از آن استفاده می‌کنند. با این حال الکترودهای دیگری هم وجود دارد که میتوان از آنها استفاده کرد:
- الکترود پرکن سریع: این الکترود از انواع الکترودهای روپوش‌دار ضخیم و پودر آهنی است که برای جوشکاری‌های گوشه یا شیارهای عمیق استفاده می‌شود. الکترود پرکن سریع برای جوشکاری سریع در حالت تخت کاربرد زیادی دارد و پاک کردن سرباره آن بسیار آسان است.
- الکترود سریع انجماد: با الکترود سریع انجماد میتوان جوش‌هایی را تولید کرد که خیلی سریع منجمد می‌شوند و شکل می‌گیرند. زمانی که قصد جوشکاری در حالت عمودی یا سقفی باشد، الکترود سریع انجماد برای لوله گاز اهمیت زیادی پیدا می‌کند و از ریزش فلز بر روی جوشکار جلوگیری می‌نماید. الکترودهای سریع انجماد قوس قوی و نفوذ عمیقی دارند و میتوان از آنها برای جوشکاری مخازن تحت فشار نیز استفاده کرد.
- الکترود کم هیدروژن: روکش یا روپوش این الکترودها، دارای هیدروژن کم و یا بدون هیدروژن است. این الکترودها جوش‌های بدون ترک ریز و زیر مهره‌ای تولید می‌کنند و از نظر پرتونگاری کیفیت مطلوبی دارند.
- الکترود پودر آهنی: این الکترودها دارای روکش حاوی پودر آهن هستند. زمانی که پودر آهن بیش از 30 درصد به روپوش اضافه شود، سرعت جوشکاری افزایش پیدا می‌کند و سرباره آن را میتوان راحت پاک کرد.
چگونه الکترود مناسب جوشکاری لوله گاز را انتخاب کنیم؟
افرادی که به جوشکاری لوله گاز می‌پردازند، از سطح تجربه و سابقه زیادی برخوردار هستند و با خصوصیات فیزیکی و شیمیایی و چگونگی استفاده از الکترودها به خوبی آشنایی دارند. با این حال توصیه می‌شود در زمان انتخاب الکترود جوشکاری برای جوش لوله گاز به این موارد توجه شود:
- نوع جریان جوشکاری
- نوع اتصال و حالت جوشکاری
- خواص فلز مبنا
- ضخامت فلز مبنا
- عمق مطلوب برای نفوذ جوش
- چگونگی پاک کردن سرباره
- مقاومت کششی، مقاومت نرمی و مقاومت ضربه‌ای مورد نیاز
- میزان کیفیت و تمیزی سطح جوش
جمع بندی
جوشکاری لوله گاز از کارهای بسیار حساس است و نیاز به دقت، تخصص و تجربه زیادی دارد. برای این کار هم میتوان از چندین متد اشاره شده در متن استفاده کرد تا بتوان جوشکاری لوله گاز را به بهترین شکل انجام داد. برای خرید الکترود جوشکاری مناسب جوش لوله گاز هم میتوانید از شرکت پاشا جوش صنعت اقدام نمایید و الکترود مناسب برای این کار را با قیمت عالی خریداری نمایید.
