گاهی اوقات پس از جوشکاری، شاهد مشکلات و عیوبی در جوشکاری هستیم که نیاز به تعمیر دارند. هدف از تعمیر جوش این است که این عیوب بر طرف شده و ترک خوردگی‌ها و اتصالات ضعیف، مجددا مورد بررسی قرار بگیرند. برای این کار نیاز است تا با مراحل تعمیر جوش آشنا بوده تا بتوان موفقیت آمیزترین تعمیر جوش ممکن را انجام داد.
ساختار مناسب برای تعمیر جوش موفق
برای اینکه تعمیر جوش به بهترین شکل و در موفقیت‌آمیزترین حالت ممکن انجام شود، نیاز است تا به مواردی در آنها توجه شود. در اینجا به این موارد اشاره داشته و به نکات مهم هر یک از آنها خواهیم پرداخت.
روش و روند جوشکاری
روش و روند جوشکاری، باید به گونه‌ای باشد که برای جوشکار قابل استفاده باشد. در این روش باید فرایندهای مورد استفاده و هر گونه اطلاعات مربوط به تکنیک اتصال جوش، مورد بررسی قرار بگیرد.
تجهیزات جوشکاری
جهت تعمیر جوش موفق، باید تجهیزات جوشکاری مناسبی در اختیار داشت. وجود تجهیزات مناسب باعث شده تا تاخیر و مشکلات دیگر در جوشکاری کمتر شده و تعمیر جوش به شکل مناسبی صورت گیرد. از تجهیزات جوشکاری مورد نیاز میتوان به نگهدارنده‌ها، گریندرها، تغذیه سیم و کابل اشاره کرد.
تامین مواد لازم
برای انجام کار تعمیر جوش، باید مواد کافی برای پوشش کل کار وجود داشته باشد. موادی چون فیلرها (پر کننده‌ها)، قطعات درج، قطعات تقویت کننده، و غیره از جمله مواد لازم برای این کار هستند. همچنین موادی باید وجود داشته باشد که شامل سوخت برای حفظ پیش گرما، دمای بین گذر، گازهای محافظ و سوخت برای دستگاه جوش موتوری باشد.
نشانگرهای تراز
قبل از ایجاد جوش، از نشانگرهای تراز استفاده می‌شود. این می‌تواند یک علامت پانچ مرکزی ساده در سراسر مفصل در مکان‌های مختلف باشد.
رویه‌های ایمنی
در طول عملیات جوشکاری، اقدامات احتیاطی و رویه‌های ایمنی باید رعایت شود. مواردی چون تهویه هوای مناسب برای زمانی که از گازهای سوخت جهت پیش گرم کردن استفاده می‌شود، از رویه‌های ایمنی در جوشکاری می‌باشد.
آشنایی با دو نوع تعمیر جوش رایج
از میان فرآیندهای موجود، دو نوع فرآیند برای تعمیر جوشکاری رایج‌تر است. مورد اول جوشکاری قوس فلزی محافظ (SMAW) و دومین مورد جوشکاری قوس الکتریکی با مغزه‌ای و فلاکس (FCAW) است که به عنوان flux cored نیز شناخته می‌شود.
چند بار میتوان یک جوش را مورد تعمیر قرار داد؟
تعداد دفعاتی که میتوان یک جوش را تعمیر کرد، بستگی به نوع جوش دارد. برای مثال جوش مجدد فولاد کم آلیاژ، توسط شرایط عملیات حرارتی مورد بررسی قرار می‌گیرد. در حالی که برای فولادهای کروم-مولیبدن (Cr-Mo)، فقط میتوان دو جوش مجدد انجام داد. پس برای اینکه به این پی ببرید که چند بار میتوان جوش را مورد تعمیر قرار داد، باید به نوع جوش، عملیات حرارتی پس از جوشکاری و همچنین هرگونه تخریب احتمالی جوش اتصال توجه داشته باشید
عملیات مهم برای جوشکاری تعمیر چیست؟
در تعمیر جوش نیاز به سه عملیات مهم است که در اینجا به بررسی هر یک می‌پردازیم.
آماده‌سازی برای جوشکاری
برای اینکه عملیات تعمیر جوش را شروع کنید، باید در ابتدا آماده‌سازی‌های لازم را انجام دهید. آماده سازی برای جوشکاری، شامل عوامل و تصمیماتی است که قبل از شروع جوشکاری باید در نظر گرفته شود. این عوامل عبارتند از:
ایمنی سازی
یکی از مهمترین نکاتی که باید در جوشکاری و تعمیر جوش مورد توجه واقع شود، ایمنی‌سازی است. در رابطه با تعمیر جوش، ایمنی محل یا منطقه تعمیر باید مورد بررسی قرار گیرد و تمام ملاحظات ایمنی در این رابطه فراهم شود. برای مثال مواردی چون حذف مواد قابل احتراق از منطقه، تجهیزات سوختی هواپیما، کامیون، قایق و غیره و همچنین تخلیه مخازن سوخت تجهیزات ساختمانی، از جمله موارد ایمنی‌سازی هستند. از دیگر اقدامات ایمنی‌سازی میتوان به حذف مواد سمی مانند پوشش‌های سربی و پلاستیکی اشاره کرد.
تمیزکاری محل جوش
برای تعمیر جوش باید به تمیز بودن سطح توجه داشت. محل کار باید به خوبی تمیز بوده و از تمام آلودگی‌ها چون گریس، روغن، رنگ، زنگ‌زدگی و غیره به دور باشد. برای همین باید از مواد مناسبی استفاده کرده و محل را به خوبی مورد تمیزکاری قرار داد. روش تمیز کردن، بستگی به ماده و نوع آلودگی دارد که باید برطرف شود. در برخی از تجهیزات ساخت و ساز، برای تمیزکاری از بخار استفاده می‌شود. اگر هم با بخار تاثیری در سطوح ایجاد نشود، باید از حلال‌های مناسبی استفاده کرد. ساینده‌ها، تمیزکننده‌های برقی، برس، چرخ سنگ تراشی و غیره نیز از مواد و اقلامی هستند که برای تمیزکاری مورد استفاده قرار می‌گیرند.
جداسازی قطعات
از دیگر اموری که در آماده‌سازی انجام می‌شود، میتوان به جداسازی قطعات اشاره کرد. موارد جداسازی در خطوط انتقال روغن، سیم کشی، لوله ابزار و … کاربرد دارند. همچنین گاهی اوقات نیاز است تا جداسازی قطعاتی چون جدا کردن ماشین آلات از قاب ماشین و .. را نیز مورد توجه قرار داد.
حفاظت از ماشین آلات مجاور
گاهی اوقات در حین تعمیر جوش لازم است تا بخش‌هایی که از کار جدا نمی‌شوند، مورد حفاظت قرار بگیرند. این بخش‌ها از پاشیدگی جوش، مواد خارجی و جرقه‌های برش شعله در امان نیستند و باید مورد حفاظت قرار بگیرند. برای این کار میتوان از محافظ‌های فلزی استفاده کرده و ماشین آلات و بخش‌های غیر قابل جدا شدن آن را مورد پوشش و حفاظت قرار داد. همچنین برای برخی سطوح میتوان از پارچه‌های نسوز و مستحکمی استفاده کرد.
سفت کردن قطعات
یکی دیگر از امور این بخش، مربوط به بستن و سفت کردن قطعات است. گاهی اوقات در کارهای تعمیراتی پیچیده، نیاز است تا قطعاتی بسته شوند. دلیل این کار این است که ممکن است در قسمت جوش، فشارهای زیادی اعمال شود. برای این کار باید بار توسط بندهای موقت بسته شود.
پیش گرم کردن
پیش گرم کردن می‌تواند بخشی از آماده سازی برای جوشکاری و یا حتی بخشی از عملیات جوش در نظر گرفته شود. در صورتی که نیاز به برش شعله باشد، پیش گرم کردن باید قبل از جوشکاری وجود داشته باشد.
برش شعله
برای این کار معمولا از مشعل برش برقی سوخت اکسیژن استفاده می‌شود. در این رابطه نکات مهمی مطرح است که باید آنها را بر اساس نحوه اتصال جوش استفاده کرد. با مشاهده سطح برش یافته در حین عملیات شعله‌ور شدن، میتوان به خوبی ترک جوش‌ها را پیدا کرد.
سنگ تراشی و تمیزکاری
گاهی اوقات سطوح حاصل به اندازه دلخواه صاف نیستند و یا شامل مناطق سوخته و اکسید می‌باشند. برای این کار میتوان سطوح را به صورت مغناطیسی بررسی کرده و به این اطمینان رسید که تمام نقص‌ها و ترک‌ها برداشته شده‌اند.
تعمیر جوش
تعمیر جوشکاری موفقیت آمیز، دنباله‌ای از عوامل است که در اینجا به آنها اشاره مختصری می‌کنیم.
- تجهیزات جوشکاری: وجود تجهیزات جوشکاری مناسب باعث شده تا در حین کار تاخیری صورت نگیرد. تجهیزات جوشکاری و اقلامی چون فیدر سیم، کابل، نگهدارنده الکترود جوشکاری و غیره از جمله موارد مورد نیاز هستند.
- نوع روش جوشکاری: روش و فرایند جوشکاری باید برای جوشکارها مشخص باشد تا مشکلی صورت نگیرد.
- توالی جوشکاری: توالی جوشکاری می‌تواند شامل مواردی چون جوشکاری بلوک، جوش توالی سرگردان و لایه‌برداری شود.
- کیفیت جوش: یکی از مواردی که باید به طور مدام مورد بررسی قرار گیرد، کیفیت جوش است. جوش نهایی باید کاملا صاف بوده و هیچ شکافی نداشته باشد.
عملیات بعد از جوشکاری
پس از اتمام جوش، باید کمی صبر کرد تا کار خنک و سرد شود. محل جوش نباید در معرض باد قرار بگیرد و باید توسط دمای عادی، سرد شود. این مرحله نیز شامل چند فرایند بوده که در اینجا به برخی از آنها اشاره می‌کنیم.
- بازرسی سطح: پس از پایان جوشکاری، باید سطح را مورد بازرسی قرار داده و از صافی و کیفیت آن مطمئن شد.
- تمیزکاری: از بین بردن پوشش‌های محافظ، حذف کردن و پاک کردن قطعات از نقاط بیرون‌زده از جمله عملیات تمیزکاری است.
- رنگ مجدد: پس از آنکه عملیات تمیزکاری انجام شد و جوش مورد تعمیر قرار گرفت، باید آن را رنگ‌آمیزی کرده و سپس از روغن و گریس برای آن استفاده کرد.
- نصب مجدد قطعات: زمانی که رنگ‌کاری به پایان رسید، باید قطعات و بخش‌هایی که پیشتر جداسازی شده بودند را در جای خود قرار داد.
نحوه تعمیر جوش به چه صورت است؟
برای تعمیر جوش باید به مواد فیلر توجه زیادی شود و به ویژگی‌هایی چون مقاومت در برابر سایش، شکل‌پذیری، مقاومت کششی و مقاومت آن در برابر ضربه توجه شود. در صورتی که مواد پر کننده با نوع فلز سازگاری داشته باشند، کیفیت جوش تعمیر تضمین شده و از خرابی و ترک‌خوردگی آن جلوگیری خواهد شد. پس از انتخاب آلیاژ مناسب، باید فولاد را به اندازه مورد نیاز برش داده و لبه‌ها را با زاویه 30 درجه خم کرد تا نفوذ جوش بهتر شود.
جمع بندی
تعمیر جوش به فرایندهایی گفته می‌شود که برای رفع نواقصی چون ترک جوش انجام می‌شوند. این عملیات و تعداد تعمیرات جوش، به نوع جوش، عملیات حرارتی پس از جوشکاری و همچنین هرگونه تخریب احتمالی جوش اتصال بستگی دارد. برای تعمیر جوشکاری باید مراحلی طی شود که در متن به طور کامل به آنها اشاره داشتیم. این مراحل به طور کلی عبارتند از آماده‌سازی برای جوشکاری، تعمیر جوش و عملیات بعد از جوشکاری. همانطور که اشاره کردیم هر کدام از این مراحل خود شامل مواردی هستند که بهتر است برای تعمیر جوش موفق مورد بررسی قرار بگیرند.
