جوشکاری یکی از فرآیندهای بسیار مهم است که برای اتصال و چسباندن قطعات به هم مورد استفاده قرار می‌گیرد. این فرآیند با استفاده از ابزارهای خاصی انجام می‌شود. افرادی که قصد دارند در این زمینه به فعالیت و کار بپردازند، باید با ابزارهای مورد نیاز جوشکاری آشنایی داشته باشند و از مناسبترین نوع آن استفاده نمایند. در ادامه به بررسی لوازم مورد نیاز جوشکاری پرداخته و با کاربرد هر کدام آشنا خواهیم شد.
جوشکاری و انواع مختلف آن
جوشکاری فرآیندی است که برای تعمیر، اتصال یا فرم‌دهی به مواد فلزی کاربرد دارد. در این عملیات از دمای بالا جهت ذوب و ترکیب مواد فلزی استفاده می‌شود. در واقع میتوان گفت در فرآیند جوشکاری با استفاده از گرمادهی شدید یا افزودن برخی فلزات و گازها، ساختار فلزی دو قطعه به هم متصل شده و همچون یک قطعه جدید درمی‌آیند. از منابع انرژی که از طریق آنها فرآیند جوشکاری انجام می‌شود، میتوان به اشتعال گاز، قوس الکتریکی، پرتو الکترون، لیزر و فراصوت اشاره کرد.
جوشکاری انواع مختلفی هم دارد و شامل تکنیک‌های قدیمی و جدید زیادی می‌باشد. از مهمترین و رایجترین فرآیندهای جوشکاری میتوان به جوشکاری قوسی با گاز محافظ، جوشکاری قوسی گاز تنگستن، جوشکاری قوسی با مفتول توپودری، جوشکاری هیدروژن اتمی، جوشکاری با پرتو الکترونی، جوشکاری قوس پلاسما و جوشکاری قوس تنگستنی گازی اشاره کرد. حال افرادی که قصد دارند به انجام جوشکاری بپردازند، باید ابزارهای مورد نیاز را تهیه کرده و نسبت به کاربرد آنها آشنایی داشته باشند. در بخش بعدی به بررسی مهمترین ابزارهای مورد نیاز جوشکاری می‌پردازیم.
معرفی ابزارهای لازم برای جوشکاری
1. کلاه جوشکاری یا ماسک جوشکاری تیره کننده خودکار
یکی از اصلی‌ترین و مهمترین ابزارهای جوشکاری، کلاه جوشکاری است. کلاه‌ها یا ماسک‌های جوشکاری در کیفیت‌های مختلفی موجود هستند و رنج قیمتی متنوعی دارند. جوشکاران میتوانند با توجه به بودجه خود بهترین کلاه را خریداری کرده و از آن برای جوشکاری ایمن استفاده نمایند. برخی از کلاه‌ها از نوع تیره کننده خودکار هستند. این کلاه‌ها به کاربر امکان می‌دهند تا پیش از شروع جوشکاری به راحتی قطعه مورد نظر را مشاهده نماید. این قابلیت به کاهش میزان خطا کمک زیادی می‌کند.
2. عینک ایمنی جوشکاری
عینک جزو ابزارهای ایمنی جوشکاری است و از اهمیت زیادی برخوردار می‌باشد. این عینک‌ها مخصوص حفاظت از چشم جوشکار هستند و از چشم‌ها در برابر اشعه‌های جوشکاری به خوبی محافظت می‌کنند.
3. دستکش جوشکاری
در زمان جوشکاری دست و صورت افراد با اشعه‌های جوشکاری در تماس است. در صورتی که از پوشش مناسبی برای آنها استفاده نشود، ممکن است به پوست دست یا صورت آسیب وارد شود. برای پوشش دست باید از دستکش مخصوص جوشکاری استفاده کرد. این دستکش‌ها از نظر ضخامت، کیفیت و جنس با هم تفاوت دارند. افراد مبتدی بهتر است به سراغ دستکش‌های نوع ضخیم بروند. با وجود دستکش میتوان قطعات فلزی داغ را برای چند ثانیه بدون احساس سوختگی در دست نگهداری کرد.
4. آهنربای جوشکاری
وسیله دیگری که در فرآیند جوشکاری نقش مهمی دارد، آهنربای جوشکاری است. نقش این وسیله در جوشکاری برای نگه داشتن قطعات در جای خود است. در واقع آهنربای جوشکاری نقش کمک کننده داشته و میتواند به بهتر انجام شدن فرآیند کمک نماید. آهنرباهای جوشکاری در اندازه‌های مختلفی موجود هستند و با توجه به پروژه باید در اندازه مناسب انتخاب و خریداری شوند.
5. ضخامت سنج
همانطور که از نام این ابزار مشخص است، ضخامت سنج برای سنجش ضخامت فلز مورد استفاده قرار می‌گیرد. در واقع به جای سنجیدن ضخامت فلز با چشم که کار بسیار سختی است، میتوان از این وسیله استفاده کرد. در رابطه با اهمیت پی بردن به ضخامت فلز باید اشاره کنیم که این موضوع به این خاطر است که با تعیین میزان ضخامت میتوان از عملیات قابل انجام بر روی فلز پی برد.
6. گیره یا انبر جوشکاری
در صورتی که در حین جوشکاری نیاز به نگهداری قطعات در جای خاصی باشد، میتوان از گیره یا انبر جوشکاری استفاده کرد. این وسیله از کاربرد زیادی برخوردار است و سبب سهولت و دقت در جوشکاری می‌شود. گیره‌ها قطعات را به طور محکم در کنار هم نگه می‌دارند و به جوشکار در انجام کار کمک می‌کنند.
7. سوهان جوشکاری
از دیگر ابزارهای مورد نیاز جوشکاری باید به سوهان جوشکاری اشاره کرد. این وسیله در حین جوشکاری کاربرد نداشته و در انتهای پروژه مورد استفاده قرار می‌گیرد. زمانی که قطعات برش زده می‌شوند، با برآمدگی و زبری‌هایی مواجه می‌شوند که نیاز به برطرف کردن آنها است. در این شرایط میتوان از سوهان جوشکاری استفاده کرده و سطح کار را هموار کرد.
8. گونیای جوشکاری
با گونیا عمل برش با زاویه مورد نظر بر روی قطعه انجام می‌شود. برخی از گونیاها به صورت مگنتی هستند. از گونیا مگنت جوشکاری به عنوان نگهدارنده موقت قطعات فلزی در جای خود استفاده می‌شود. این گونیاها به دلیل برخورداری از آهنربا میتوانند دو قطعه را در زوایای مشخصی به طور دقیق و بدون تکان خوردن در تماس با هم نگه دارند و جوشکار با خیال راحت به جوشکاری آنها بپردازد.
9. سیلندر گاز جوشکاری
جهت باز و بسته کردن سوپاپ مخزن گاز مورد نیاز جوشکاری، از سیلندر گاز استفاده می‌شود. سیلندر گاز با گازهای هیدروژن، اکسی استیلن، گاز طبیعی یا گاز قابل اشتعال پر می‌شود. انتخاب گاز سوخت هم بستگی به مواد جوش دارد.
10. برس سیمی
جهت تمیز کردن سطح قبل و بعد از جوشکاری میتوان از برس‌های سیمی مخصوص این کار استفاده کرد. کیفیت و تمیزی سطح کار از اهمیت زیادی برخوردار است و نقش مهمی در نتیجه نهایی دارد. برای همین باید از ابزارهای مناسبی برای تمیز کردن آن استفاده کرد. بهتر است برای این کار به سراغ برس یا چکش براده برداری ساخته شده از جنس فولاد ضد زنگ بروید.
11. آسیاب زاویه‌ای
آسیاب زاویه‌ای یکی دیگر از تجهیزات و ابزارهای لازم برای جوشکاری است. این وسیله نقش مهمی در جوشکاری بی‌عیب و نقص ایفا می‌کند. آسیاب زاویه‌ای دارای یک دیسک یا سنگ مصرفی است که برای صاف و صیقلی کردن سطوح فلزی پیش از عملیات جوشکاری مناسب و موثر است.
12. اسکنه جوشکاری
ابزار اسکنه برای تمیز کردن و صاف کردن سطوح فلزی مورد استفاده قرار می‌گیرد. با استفاده از این وسیله میتوان به راحتی تمام سرباره، پاشش و هر نوع کثیفی موجود از روی سطح فلز را پس از جوش دادن پاک کرده و آن را به طور کامل تمیز کرد.
13. فندک جوشکاری
فندک‌های جرقه‌ای برای روشن کردن گاز داخل تورچ کاربرد دارند. این فندک‌ها از فلز ساخته شده‌اند و در بخش جلویی دارای سنگ‌هایی جهت جرقه زدن هستند.
14. پانچ جوشکاری
برای علامتگذاری بر روی فلز جهت حفر سوراخ و مشخص کردن نقطه شروع جوشکاری، میتوان از پانچ جوشکاری اشاره کرد. این وسیله بیشتر برای علامتگذاری کاربرد دارد و به جوشکاران در حین انجام عملیات کمک زیادی می‌نماید. برای ایجاد علامت بر روی سطح کار باید انتهای باریک آن را بر روی سطح هدف قرار داده و با یک چکش بر روی انتهای پهن آن ضربه زد. نیروی حاصل از ضربات به بدنه میله منتقل شده و سبب ایجاد علامت بر روی سطح کار می‌شود.
15. ابزار مقیاس فلز
از ابزارهایی که به جوشکار در تنظیمات درست جوشکاری کمک می‌کند، باید به ابزار مقیاس جوشکاری اشاره کرد. به کمک این ابزار میتوان ضخامت فلز را به طور کامل اندازه‌گیری کرده و با توجه به آن به انتخاب دیگر ابزارها نظیر الکترود جوشکاری پرداخت.
16. سندان
سندان وسیله‌ای است که از یک فلز قوی همچون فولاد آهنگری یا ریخته‌گری با سطح صاف تشکیل شده است. زمانی که نیاز به چکش زدن فلز جوش داده باشد، میتوان از سندان استفاده کرد. البته این وسیله یک ابزار آهنگری است و برخی از جوشکاران از آن استفاده می‌کنند.
17. مشعل یا تورچ جوشکاری
مشعل یا تورچ جوشکاری یک وسیله مهم است که نقش مهمی را برای ایجاد مهره جوش ایفا می‌کند. این وسیله با مخلوط کردن گازها، شعله داغ جهت جوشکاری یا برش قطعات فلزی را تولید می‌کند. تورچ جوشکاری با استفاده از حرارت بسیار بالا سطوح فلزی را به هم متصل کرده و آنها را به شکل سفت و سخت در کنار هم نگه می‌دارد. حرارت تولید شده توسط تورچ جوشکاری معمولا در حدود 2750 الی 3300 درجه سانتی گراد است که این حرارت برای ذوب موضعی فلزات کافی است.
مشعل‌های جوشکاری شامل دو نوع فشار پایین و فشار بالا هستند. در مشعل فشار پایین، گاز استیلن وارد محفظه‌ای می‌شود که در آنجا با اکسیژن دارای فشار بالا مخلوط می‌شود. شدت جریان اکسیژن مقدار استیلن را کنترل می‌کند. اما در مشعل فشار بالا هر دو گاز تحت فشار با هم مخلوط می‌شوند. هر چقدر دهانه نصب شده بر سر مشعل بزرگتر باشد، فشار گاز هم بیشتر می‌شود.
18. لباس کار جوشکاری
جوشکاری یکی از مشاغل نسبتا دشوار است که در صنایعی همچون پتروشیمی، خودرو، آب و…. کاربرد دارد. پاشش و آتش از اجزای جدانشدنی این کار پرمشقت محسوب می‌شوند؛ لذا جوشکاران باید جهت حفظ امنیت خود از لباس‌های نسوز و مخصوص جوشکاری استفاده کنند.
جمع بندی
در این مطلب به معرفی مهمترین و اصلی‌ترین ابزارها در جوشکاری پرداختیم. همانطور که ملاحظه کردید جوشکاری نیاز به ابزارهای مختلفی دارد که هر یک از آنها در شرایط خاص و به منظور خاصی مورد استفاده قرار می‌گیرند. جوشکاران باید با این ابزارها آشنایی داشته باشند و از هر کدام در موقعیت مناسب استفاده نمایند. برخی از ابزارهای اشاره شده در متن جزو وسایل مورد نیاز جوشکاری سیار نیز هستند و جوشکار میتواند از آنها در هر موقعیتی استفاده نماید. بسیاری از لوازم جوشکاری از طریق شرکت پاشا جوش صنعت قابل خرید هستند. جهت کسب اطلاع از قیمت وسایل جوشکاری میتوانید با این شرکت تماس حاصل فرمایید.
